Οι μάγισσες σας καλωσορίζουν

το ιστολόγιο των παιδιών που αγαπούν το ομότιτλο βιβλίο του Αλκιβιάδη Κούση
(εικονογράφηση: Βαγγέλης Παπαβασιλείου, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ)


Η Μιρέλλα, η Φιρέλλα και η Κανέλα ανυπομονούν να σας γνωρίσουν και να μοιραστούν μαζί σας τα μυστικά τους. Πάρτε τις σκούπες και τα καπέλα σας κι ελάτε στην παρέα μας!

Τρίτη 3 Μαΐου 2016

...μας θυμίζουν πρωτομαγιάτικα έθιμα


Η Κανέλα, η πιο σοφή και πιο γνωστική από τις μάγισσες, με αφορμή την μεγάλη γιορτή της Πρωτομαγιάς στο χωριό της γιαγιάς (όπου οι αγαπημένες μας φίλες έκαναν τις τρέλες που ξέρετε), έψαξε και βρήκε ένα σωρό πληροφορίες για τα πρωτομαγιάτικα έθιμα σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας.  Κάθισε και τα έγραψε όλα σε ένα χαρτί, τα διάβαζε στη Φιρέλλα και την Κανέλλα και γελούσαν μόνες τους. Ο Χρήστος  κατάφερε κι έκλεψε το χαρτί και μας το έφερε για να σας το δείξουμε. Μέσα στις παρενθέσεις μπορείτε να διαβάσετε τις σημειώσεις της Κανέλας...

"Μαγικό" διώξιμο των φιδιών, ποντικών και ενοχλητικών ζωυφίων -Ξόρκια Πρωτομαγιάς (πολύ χρήσιμα όντως!!!)

Στην Ήπειρο, την παραμονή της Πρωτομαγιάς, τα παιδιά πηγαίνουν στους κήπους, χτυπώντας μαγειρικά σκεύη και λέγοντας:

« Όξω ψύλλος και ποντίκι,

 μέσα αρνί με το κατσίκι » (μιαμμμμμ....)


Ενήλικες και παιδιά για να προστατεύονται όλο το χρόνο από τα φίδια, τη Πρωτομαγιά δεν έμπαιναν για δουλειές στα χωράφια και ευκαιρίας δοθείσας έλεγαν το ξόρκι εναντίον των φιδιών:

«Σήμερα Πρωτομαγιά

βγαίνουν τα φίδια απ΄ τη φωλιά.

Ούτε ήλιος να τα δει

ούτε μπροστά μου να φανεί» (μα τι τους έχουν κάνει τα φιδάκια;)

Μάγια (πώς είπατε; αυτά είναι "μάγια";;;)

Δοξασίες σχετικές με τα μάγια, εξαιτίας της παρετυμολογίας του ονόματος του μήνα, συνδέονταν στην παράδοση του λαού με τον Μάιο και τη βλαπτική του ιδιότητα. Αυτό οφείλεται στο ότι κατά τα ρωμαϊκά χρόνια τελούνταν γιορτές προς τιμήν των νεκρών. Ήταν ο μήνας των νεκρών και οι θνητοί δεν έπρεπε να τους προσβάλλουν. Σε πολλά μέρη δε γίνονται γάμοι το μήνα Μάιο.

Παλιότερα, που η πίστη διατηρούσε στοιχεία δεισιδαιμονίας, μία από τις κουλούρες της Μεγάλης Πέμπτης φυλαγόταν στο εικονοστάσι για να καταναλωθεί την Πρωτομαγιά, για να προστατεύονται τα μέλη της οικογένειας από τα μάγια.
 
Πολλοί πιστεύουν ακόμη και σήμερα ότι ο Μάιος είναι ο μήνας που πιάνουν τα μάγια και οι μάγισσες. Πιστεύουν ότι τη νύχτα της Πρωτομαγιάς, μπορούν να κλέψουν τη σοδειά, όπως το γάλα των ζώων τους. (ναι, την Πρωτομαγιά περιμέναμε!!!)

Το Πήδημα της φωτιάς (τι μου θυμίζεις....τι μου θυμίζεις...)

Παραμονή Πρωτομαγιάς, νέοι και γυναίκες μεγάλης ηλικίας μαζεύονται μόλις δύσει ο ήλιος και ανάβουν φωτιές με ξερά κλαδιά που έχουν συγκεντρώσει αρκετές μέρες πριν. Όσο η φωτιά είναι αναμμένη οι γυναίκες χορεύουν κυκλικούς χορούς γύρω από τη φωτιά και τραγουδούν παραδοσιακά τραγούδια για την Πρωτομαγιά.

"Το Μάη που σήμερα προβάλλει στη γη

χορεύει το πρόβατο, τ 'αρνάκι βελάζει

κι η νύφη που στόλισαν χορεύει και πάλι

Ο Μάιος μας έφτασε , εμπρός βήμα ταχύ

να τον προϋπαντήσουμε παιδιά στην εξοχή.

Πάμε κι εμείς να πάρουμε μη χάνουμε καιρό

Μας λείπει ένα τριαντάφυλλο κι ένα κλαρί χλωρό

όξω ψύλλοι , μέσα Μάη".

Τα νέα παιδιά, αφού βρέξουν τα μαλλιά και τα ρούχα τους, πηδούν πάνω από τις φωτιές σαν μία συμβολική πράξη που αποσκοπεί στο να διώξει τον χειμώνα και την αρρώστια. Στην συνέχεια όλοι παίρνουν έναν δαυλό από φωτιά και την πηγαίνουν στο σπίτι τους για να φύγουν όλα τα κακά.

Το έθιμο του Κλήδωνα (μ' αρέσει πολύ!!!)

Την παραμονή της πρωτομαγιάς τα κορίτσια του χωριού στο δήμο Κόζιακα, μαζεύουν κλήδωνα (είδος λουλουδιού) και άλλα λουλούδια και τα βάζουν μέσα σε μια στάμνα. Στη συνέχεια, κάνουν το γύρο του χωριού κρατώντας την και τραγουδώντας: 

«Συμμαζευτείτε λυγερές να βάλουμε τα κλήδωνα.

Να μπουν ξανθά, να μπουν λαμπρά καλορίζικα...».

Έπειτα, μαζεύονται στην πλατεία του χωριού και χορεύουν γύρω από την καλύβα, την οποία έφτιαξαν την ίδια ημέρα τα αγόρια του χωριού. Όταν τελειώσουν το χορό, κρύβουν τη στάμνα με τα λουλούδια από τα αγόρια και εκείνα ψάχνουν να τη βρουν. Το επόμενο βράδυ, τα κορίτσια με τη στάμνα γεμάτη λουλούδια γυρίζουν στους δρόμους του χωριού τραγουδώντας αυτήν τη φορά:

«Συμμαζευτείτε λυγερές για να βγάλουμε τα κλήδωνα.

Να βγουν ξανθά, να βγουν λαμπρά καλορίζικα...».

Τέλος, μαζεύονται στην πλατεία όπου φανερώνουν τη στάμνα και βγάζουν από μέσα τα λουλούδια, ευχόμενες για την καλή τους τύχη. Στη συνέχεια, θα κάψουν την καλύβα και γύρω από αυτή θα στηθεί χορός από τα κορίτσια και τα αγόρια.

Πρωτομαγιά στα Ξηρονορίτηκα χωριά- Έθιμα της ημέρας
(αυτά έχουν πολύ πλάκα!)

Την παραμονή της πρωτομαγιάς στα Ξηρονορίτηκα χωριά λούζονταν, άλλαζαν, σταματούσαν να γνέθουν και άναβαν το καντήλι. Πρωί- πρωί οι νοικοκυρές έκοβαν κοτσικόβεργες, αγριολούλουδα από τις αποκράδες, έπλεκαν και κρέμαγαν πάνω από την κύρια είσοδο του σπιτιού το Μαγιάτικο στεφάνι. Νύχτα ακόμη πριν φέξει η μέρα, δάγκωναν σκόρδο για το μάτι και κουμπώναν. Με το κούμπωμα επιτίθενται για να κατανικήσουν ανθρώπους, πνεύματα, πουλιά, ζώα και φυσικά φαινόμενα ή να αποκρούσουν τις κακές διαθέσεις που στρέφονταν εναντίον τους.(χαχαχα!!!)

Επαναλάμβαναν τρεις φορές:

«Σε κούμπωσα σε κλείδωσα

σαΐτα στο λαιμό σου...» (καλέ, αυτό δεν έλεγε και η μαμά των παιδιών;;;)

Με το κούμπωμα της Πρωτομαγιάς στρέφονταν εναντίον των πουλιών που κελαηδούν και εναντίον των γαϊδάρων που γκαρίζουν. Οι ενήλικες έτρωγαν καλά το πρωί και είχαν μεγάλο φόβο μην ακούσουν λάλημα τρυγονιού (είναι η μεγάλη Εαρινή αποδημία προς βορρά των μεταναστευτικών πουλιών αυτές ακριβώς τις μέρες).
 
Εάν άκουγαν να κελαηδεί τρυγόνα τότε έτρεχαν να δουν το κλαδί που καθόταν το πουλί. Εάν το κλαδί ήταν χλωρό, τότε πάει καλά, εάν όμως το κλαδί ήταν ξερό τότε αυτός κουμπωνόταν και περίμενε να πεθάνει πολύ γρήγορα. (μα είναι δυνατόν να πιστεύαν κάτι τέτοιο;)

Οι γυναίκες κούμπωναν, απέκρουαν τον γάιδαρο, γιατί το γκάρισμά του τον Μάη είναι ξεδιάντροπο κάλεσμα ερωτικού συντρόφου. Τα παιδιά κούμπωναν τον κούκο, απόκρουαν και ευθαρσώς δήλωναν την αποστροφή τους για την ζωή του κούκου. Ο κούκος είναι ακραία μοναχικός, φωλιά δεν φτιάχνει, τα αυγά του τα γεννάει σε φωλιές άλλων πουλιών και τα παιδιά του τα μεγαλώνουν άλλα πουλιά. Τα παιδιά μετά το πρώτο κούμπωμα έκαναν και δεύτερο δικό τους. Έτρωγαν ζουγκάρια (ζοχοί-τα χόρτα) και κουμπώναν τα φίδια επαναλαμβάνοντας τρεις φορές:

«Ζώγκο, ζώγκο έφαγα

και φίδι δεν φοβάμαι» (καλά, μην πάρεις κι όρκο!)

Κατά τις οχτώ το πρωί οι κοπέλες οι ανύπανδρες, έφηβες και μεγαλύτερες μαζεύονταν σ΄ ένα σπίτι και στόλιζαν με λουλούδια και πρασινάδες ένα κορίτσι οχτώ έως εννέα χρονών, την Πιπεριά.

Μια κοπέλα έπαιρνε ένα κανάτι γεμάτο νερό, μια άλλη ένα σκαλιστήρι, δύο τρεις άλλες, καλάθια για τα φιλέματα και όλη η παρέα περιφερόταν στις αυλές των σπιτιών και τραγουδούσε την Πιπεριά.

Τη στιγμή που τραγουδούσαν η κοπέλα με το σκαλιστήρι σκάλιζε το χώμα της αυλής και η κοπέλα με το κανάτι κατάβρεχε την πιπεριά και το σκαλισμένο χώμα. (μ' αρέσει! μ' αρέσει! μ' αρέσει!)

Πιπεριά και λιγιργιά

γλήγορα στον Άι Λιά

κι Άι Λιας στον ουρανό

για να βρέξ΄ θεός νερό

για τα στάρια τα κριθάρια

του θεού τα παρασπόρια

αυλάκι αυλάκι το νερό

να το γέννημα σωρό.
 
Γούρνες γούρνες το νερό

κούπες κούπες το κρασί

πιπεριά με το τσαπί

να στομώνει το νερό.

Το γιόμα τελείωνε η γύρα και όσες κοπέλες συμμετείχαν στην Πιπεριά μαζί με άλλες παντρεμένες και ελεύθερες αλλά έμπειρες νοικοκυρές, μαζεύονταν σ΄ ένα σπίτι και επιδίδονταν να φτιάξουν σε φαγητά τα φιλέματα αλλά και άλλα που έφερναν από τα σπίτια τους. οι κοπέλες που δεν μαγείρευαν κάθονταν σε ένα δωμάτιο ολόγυρα και τραγούδαγαν μέχρι να ετοιμαστεί τα φαγητά. Μετά έτρωγαν και έπιαναν το χορό, τραγούδαγαν και χόρευαν.Το απόγευμα κατέφθαναν οι μητέρες των κοριτσιών, άλλες ζωηρές γυναίκες και γριές και μετέφεραν τον χορό στην αυλή για ένα γενικό ξεφάντωμα των γυναικών μέχρι το βράδυ.



Μα τι ωραία περνάμε στο χωριό!!! Μαγικά!!! Δε νομίζετε;

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου